MODERN MÜZEDE YANGIN; BİRÇOK ESER GÜVENDE
19.11.2015 | medium.com
16 Nisan 1958 tarihinde New York Times’ı eline alan okuyucular bu başlıkla biraz olsun rahatlamışlardır. Zira bir gün önce heralde bir müzenin başına gelmesini isteyeceği son şey olan yangın, kentin modern sanat müzesi MoMA’yı kuşatmıştı.
New York günün her saati siren sesleri duyabileceğiniz bir şehir. Bir süre sonra artık alışıyorsunuz. Peki yolda gördüğünüz itfaiyenin şehrinizdeki en iyi müzelerden birinde çıkmış olan yangını söndürmek için yolda olduğunu öğrenseniz ne düşünürsünüz?
Klima montajı sırasında boya kutuları ve talaş gibi yanıcı malzemelerin yanında sigara içen işçilerin neden olduğu yangının faturası ağırdı: Claude Monet’in “Nilüferler” serisinden bir tablonun da aralarında olduğu 6 sanat eseri yanmış, 1 kişi ölmüş, 3'ü ziyaretçi toplam 31 kişi de yaralanmıştı. “Yangından mal kaçırmak” deyimi gerçeğe dönüşmüş, eserleri kurtarabilmek için itfaiyeciler ve tüm müze çalışanları seferber olmuştu. Öyle ki, MoMA’nın bulunduğu 53. cadde yangından kaçırılan eserler nedeniyle adeta açık hava müzesine dönerken; birçok eser güvenlik tedbiri nedeniyle bir sokak ötede, 54. caddede bulunan “komşu” Whitney Museum’a taşınmıştı. Müzenin mütevelli heyeti başkanı ünlü işadamı Nelson Rockefeller ve müzenin efsanevi direktörü Alfred Barr bizzat kurtarma çalışmalarında rol almıştı.
İtfaiyeciler ve müze çalışanları eserleri kurtarma telaşında (Kaynak: LIFE)
Aslında MoMA, 1958 yangınını hafif atlatmış sayılabilir. Yeni binasına taşınalı yaklaşık 20 sene olmuşken; koleksiyonundaki 11.000 eserin yalnızca 6‘sı yangına kurban gitmişti. Bu eserlerin maddi karşılığının 400.000 dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Günümüzde MoMA’nın koleksiyonunda toplam 123.919 parça eser bulunuyor. Bunların 2.229 tanesi resim, 1.656 tanesi de heykel. MoMA, müzecilik tarihinin mihenk taşlarından biri. Adında ilk defa “modern” terimini kullanmaya cesaret eden, tapınakvari mimariden sıyrılıp yeni nesil müze mimarisinin önünü açan bir öncü. Müzeyi gezdiğiniz zaman bugüne kadar basılmış en kapsamlı “modern ve çağdaş sanat” kataloğunun sayfalarını gezmiş gibi oluyorsunuz.
Alevler ve sanat yan yana gelince herkes MoMA kadar şanslı değil elbette. 2004'te Londra’daki sanat deposu Momart’ta çıkan yangında kül olan eserlere bakın. Binlerce eserin sergilenip korunduğu bu binalarda artık bu tarz felaketlerin yaşanma oranı eskisine göre çok daha düşük olsa da tedbiri elden bırakmamak lazım.
Bu yaz yerinde görme şansını bulduğum bu Monet tablosu yangından 1 yıl sonra, 1959'da müzenin koleksiyonuna katılmış. Bunun bir güç gösterisi olduğuna adım gibi eminim. MoMA’yla yangın bile başa çıkamaz.